Гарадзенская вясна

Ша­ноў­ныя чы­та­чы «Ні­вы», вель­мі мне пры­ем­на па­ін­фар­ма­ваць, што з кан­цом лі­ста­па­да гэ­та­га го­да Праг­рам­ная ра­да тыд­нё­ві­ка «Ні­ва» за­вяр­шы­ла поў­нас­цю рэ­а­лі­за­цыю га­да­во­га пра­ек­та пад на­зо­вам „Wspar­cie Ty­god­ni­ka Bia­ło­ru­si­nów w Pol­s­ce „Ni­wa” w zak­re­sie ułat­wie­nia je­go dos­tęp­noś­ci dla czy­tel­ni­ków oraz umoż­li­wie­nia op­ra­co­wa­nia i udos­tęp­nie­nia cen­nych ma­te­ria­łów ar­chi­wal­nych».

Пра­ект рэ­а­лі­за­ваў­ся дзя­ку­ю­чы пад­т­рым­цы На­цы­я­наль­на­га ін­сты­ту­та сва­бо­ды з Вар­ша­вы. (Re­a­li­zac­ja pro­jek­tu by­ła moż­li­wa dzię­ki Na­ro­do­we­mu In­s­ty­tutowi Wol­noś­ci w War­sza­wie. Za­da­nie fi­nan­so­wa­ne ze środ­ków ot­rzy­ma­nych z NIW - CRSO w ra­mach Prog­ra­mu Roz­wo­ju Or­ga­ni­zac­ji Oby­wa­tel­skich na la­ta 2018-2030).

Гэ­та но­вая ўста­но­ва, якая, між ін­шым, срод­ка­мі спры­яе за­ма­ца­ван­ню гра­ма­дзян­скіх ар­га­ні­за­цый у Поль­ш­чы. Праг­рам­ная ра­да тыд­нё­ві­ка „Ні­ва”, ма­лень­кая як струк­ту­ра, але мы ста­ра­ем­ся пра­цяг­ваць не­паў­тор­ную спра­ву — вы­да­ваць га­зе­ту на­цы­я­наль­най мен­шас­ці, якой у са­ка­ві­ку 2021 го­да споў­ніц­ца 65 га­доў.

Каб зра­зу­мець важ­насць гэ­тай пад­трым­кі для «Ні­вы», трэ­ба на­га­даць, што ця­гам апош­ніх га­доў да­фі­нан­са­ван­не на вы­да­ван­не га­зе­ты ска­ра­ці­ла­ся вель­мі рэз­ка і фак­тыч­на па­ста­ві­ла рэ­дак­цыю на мя­жы вы­жы­ван­ня. І га­да­мі не бы­ло ах­вот­ных, каб да­па­ма­гаць раз­віц­цю га­зе­ты ў вык­лі­ках су­час­на­га све­ту. Мы, як рэ­дак­цыя, ве­да­лі пра пат­рэ­бу не­аб­ход­ных дзе­ян­няў і звяр­та­лі­ся з пра­па­но­ва­мі да роз­ных уста­ноў, але ўсе ўво­гу­ле ад іх ад­мах­ва­лі­ся ру­ка­мі і тлу­ма­чэн­ня­мі пра ня­ста­чу срод­каў. А над­та не на­ва­ю­еш на кам­п’­ю­та­рах пят­нац­ца­ці­га­до­вай даў­нас­ці, ра­ман­та­ва­ных на ўся­ля­кія маг­чы­мыя спо­са­бы і та­ды, ка­лі ў нер­вах ча­ка­еш фі­нан­са­ва­га за­вяр­шэн­ня го­да з ад­веч­ным пы­тан­нем, ці хо­піць нам уво­гу­ле гро­шай. Та­му ха­чу па­дзя­ка­ваць усёй рэ­дак­цыі за выт­рым­ку, ка­рэс­пан­дэн­там і Вам, ша­ноў­ныя чы­та­чы, што бы­лі, ёсць і маю на­дзею што на­да­лей бу­дзем ра­зам на­ступ­ны­мі дзе­ся­ці­год­дзя­мі, так як ад пер­ша­га ніў­ска­га ну­ма­ра.

А ця­пер па­яс­ню, якія спра­вы ўда­ло­ся нам зрэ­а­лі­за­ваць, дзя­ку­ю­чы пад­т­рым­цы ў тых ня­лёг­кіх ча­сах. На­пі­сан­не пра­ек­та і яго ка­ар­ды­на­цыя гэ­та аг­ра­мад­ная гра­мад­ская пра­ца сяб­ра бе­ла­ру­скай спра­вы Мар­ці­на Рэм­ба­ча, яко­му вель­мі сар­дэч­на дзя­кую за пад­ня­ты вык­лік. Пра­ект спа­лу­чаў тры рэ­чы — пер­шае, маг­чы­масць за­ку­піць но­вае, тэх­на­ла­гіч­нае аб­ста­ля­ван­не не­аб­ход­нае ў рэ­дак­цый­най пра­цы. За гэ­тую част­ку ад­каз­ваў Адам Паў­лоў­скі, які за­маў­ляў но­выя кам­п’­ю­та­ры, ска­не­ры, дру­кар­ку, пра­гра­мы, каб больш бяс­печ­на і вы­гад­на мож­на бы­ло за­бяс­пе­чыць унут­ра­ны рэ­дак­цый­ны пра­цэс. Ад­наў­лен­не тэх­ніч­на­га па­тэн­цы­я­лу рэ­дак­цыі за­вяр­шы­ла­ся яш­чэ ў кан­цы 2019 го­да згод­на з па­рад­кам пра­ек­та.

Дру­гі эле­мент раз­віц­ця тыд­нё­ві­ка гэ­та ства­рэн­не плат­фор­мы для про­да­жу „Ні­вы” ў элек­т­рон­ным ва­ры­ян­це. Усе ба­чым як на на­шых ва­чах про­ста ма­лан­ка­ва змя­ня­ец­ца спо­саб чы­тан­ня і рас­паў­сю­ду прэ­сы. Про­даж элек­т­рон­ных вы­дан­няў ста­ла для рэ­дак­цый жыц­цё­вай не­аб­ход­нас­цю па про­стай пры­чы­не — маг­чы­мас­ці чы­тан­ня га­зет і іх пар­та­лаў на су­час­ных ма­біль­ных тэ­ле­фо­нах і элек­т­рон­ных ка­му­ні­ка­та­рах. У маш­та­бе Поль­ш­чы га­да­мі аб­мі­ра­ла агуль­на­поль­ская сет­ка про­да­жу ў кі­ё­сках „Рух”. Кі­ё­скі, у якіх мы пра­да­ва­лі „Ні­ву”, перш за ўсё ў Гай­наў­цы, Бель­ску, Бе­ла­сто­ку і ін­шых па­вя­то­вых га­ра­дах, пе­ра­ста­лі фі­зіч­на іс­на­ваць. Да­стат­ко­ва прай­с­ці­ся па цэн­т­ры Бе­ла­сто­ка і спра­ба­ваць на­быць га­зе­ту ці бі­лет — кі­ё­ска са свеч­кай пры­хо­дзіц­ца шу­каць. Так­са­ма вя­лі­кія ган­д­лё­выя цэн­т­ры і дыст­ры­бу­та­ры прэ­сы не за­ці­каў­ле­ны та­кі­мі ма­ла­ты­раж­ны­мі вы­дан­ня­мі, як „Ні­ва”. Іх праб­ле­ма зак­лю­ча­ец­ца і ў тым, што та­кія за­га­лоў­кі про­ста пры­валь­ва­юц­ца агуль­на­поль­скі­мі шмат­ты­раж­ны­мі вы­дан­ня­мі, якія дап­лач­ва­юць гро­шы за гэ­так зва­ную эк­с­па­зі­цыю. А тут трэ­ба па­мя­таць і пра мар­жу для пра­даў­цоў прэ­сы, якая пе­ра­вы­шае ўжо 40% ца­ны га­зе­ты. Бе­ру­чы пад ува­гу ца­ну „Ні­вы”, у рэ­дак­цый­ную ка­су вяр­та­ец­ца мі­зер і то яш­чэ з вя­лі­кай ад­тэр­мі­ноў­кай. За­ста­ла­ся толь­кі пош­та, але боль­шасць яе пас­луг мож­на ўжо так­са­ма афор­міць, не вы­хо­дзя­чы з ха­ты, у элек­т­рон­ным ва­ры­ян­це. Ну і няш­час­ны ка­ра­на­ві­рус дак­лаў тут сваю ма­не­ту, бо лю­дзі про­ста ба­яц­ца вы­хо­дзіць на ву­лі­цу. Та­му ат­ры­ма­ныя срод­кі на ства­рэн­не элек­т­рон­най сі­стэ­мы про­да­жу для нас про­ста шанц на іс­на­ван­не, каб са сва­імі тэк­ста­мі да­хо­дзіць да чы­та­чоў ва ўсім све­це. Ну і, зра­зу­ме­ла, пра­ца­ваць да чар­го­вых, круг­лых юбі­ле­яў.

Тут бы­лі па­трэб­ныя спе­цы­я­лі­сты — ін­фар­ма­ты­кі і пры­хіль­ні­кі на­шай іні­цы­я­ты­вы. Дзя­ку­ю­чы Та­ма­шу Аляк­сей­чы­ку, ня­гле­дзя­чы на ка­ра­на­ві­рус­ныя аб­ме­жа­ван­ні і ка­ран­ці­ны, уда­ло­ся ства­рыць элек­т­рон­нае вы­дан­не што­тыд­нё­ві­ка. Да­стат­ко­ва зай­с­ці на сайт https://e-ni­va.org  і спа­чат­ку бяс­п­лат­на за­рэ­гіст­ра­вац­ца. Пас­ля за­вяр­шэн­ня пра­цэ­су Вы мо­жа­це на­быць бя­гу­чы вы­пуск тыд­нё­ві­ка, а так­са­ма ар­хіў­ныя ну­ма­ры. Пра­па­но­ва так­са­ма ўклю­чае ме­сяч­ную, квар­таль­ную, паў­га­да­вую і га­да­вую пад­пі­ску. У гэ­тым мес­цы схі­ляю га­ла­ву і вы­каз­ваю сло­вы па­дзя­кі лю­дзям, сяб­рам «Ні­вы», якія вель­мі ста­ноў­ча ад­гук­ну­лі­ся на на­шу пра­па­но­ву. Вы не толь­кі рэ­гіст­ра­ва­лі­ся, але пад­т­ры­ма­лі нас сва­ёй пад­пі­скай, вель­мі ча­ста га­да­вой. Звыш пяць­сот апе­ра­цый куп­лі га­зе­ты бы­ло ўжо за­рэ­гіст­ра­ва­ных у пла­цеж­най сі­стэ­ме, якая аб­слу­гоў­вае на­шу элек­т­рон­ную про­даж. За­ах­воч­ва­ем Вас да рэ­гіст­ра­цыі і да­лей­шых па­ку­пак. Та­кім чы­нам мы са­мі, як бе­ла­ру­сы, па­каз­ва­ем, што пат­ра­пім і та­кім чы­нам са­ма­ар­га­ні­за­вац­ца і са­ма­рэ­а­лі­за­вац­ца. Зра­зу­ме­ла, мы на­да­лей бу­дзем да­ступ­ны­мі і ў па­пя­ро­вым ва­ры­ян­це. Бо ж той, хто лю­біць пах кніж­кі і па­пя­ро­вай га­зе­ты, заў­сё­ды хо­ча іх мець у ру­ках, як фі­лі­жан­ку лю­бі­май ка­вы, ці ку­бак смач­най гар­ба­ты. Ад­кры­ваць, зак­ры­ваць, гар­таць і чы­таць лю­бі­мую га­зе­ту — гэ­та каш­тоў­насць, якую ўжо столь­кі га­доў да­цэнь­ва­юць на­шы чы­та­чы.

Трэ­цяя част­ка пра­ек­та гэ­та ты­та­ніч­ная пра­ца над упа­рад­ка­ван­нем фа­та­гра­фіч­на­га ар­хі­ва «Ні­вы» і вы­дан­нем аль­бо­ма. Сло­вы па­дзя­кі на­кі­роў­ваю перш за ўсё да Паў­ла Грэ­ся, які ўзяў на свае пле­чы аг­ра­мад­ны аба­вя­зак па ўпа­рад­ка­ван­ні фо­та­ар­хі­ва „Ні­вы”, а за­тым па ства­рэн­ні сва­ёй ма­стац­кай кан­цэп­цыі на­паў­нен­ня аль­бо­ма ар­хіў­ным зме­стам. Сваю вель­мі важ­ную цаг­лі­ну ў гра­фіч­на-ма­стац­кі вы­гляд вы­дан­ня ўклаў Юр­ка Асен­нік, яко­му прый­ш­ло­ся ах­вя­ра­ваць сва­ім ча­сам кош­там ін­шых спраў. Кра­наль­ны лі­та­ра­тур­ны ўступ да аль­бо­ма на­пі­саў Мі­хал Ан­д­ра­сюк, які пра­чы­та­е­це ў гэ­тым ну­ма­ры на дзевятай ста­рон­цы. Чы­тай­це, на­пэў­на не паш­ка­ду­е­це. Без эмо­цый і за­ан­га­жа­ва­нас­ці зга­да­ных лю­дзей вя­лі­кая част­ка гі­сто­рыі жыц­ця бе­ла­ру­саў Бе­ла­сточ­чы­ны бы­ла б яш­чэ не­да­ступ­най шы­рэй­ша­му ко­лу за­ці­каў­ле­най гра­мад­скас­ці ў Поль­ш­чы, Бе­ла­ру­сі і ін­шых кра­і­нах.

Так скла­ла­ся, што вы­да­дзе­ны за­раз аль­бом ста­не па­да­рун­кам для рэ­дак­цыі і ася­род­дзя „Ні­вы” ў на­сту­па­ю­чым го­дзе. Не аг­ля­ну­лі­ся мы, а ме­на­ві­та ўжо ў са­ка­ві­ку 2021 го­да адз­на­чым юбі­лей 65-год­дзя вы­ха­ду пер­ша­га ну­ма­ра „Ні­вы”. Гар­та­ю­чы ар­хіў­ныя ста­рон­кі „Ні­вы” і аль­бо­ма мо­жам ска­заць, што і дзя­ку­ю­чы нам у пэў­най сту­пе­ні ўда­ло­ся збе­раг­чы для агуль­на­ча­ла­ве­чай па­мя­ці і эмо­цый на­ступ­ных па­ка­лен­няў не­паў­тор­ны свет бе­ла­ру­скай на­цы­я­наль­най мен­шас­ці на гэ­тай зям­лі.

Яў­ген Ва­па